Tot een paar jaar terug heb ik het overmacht-verweer bij een aanrijding tussen een automobilist en een voetganger nagenoeg nooit tegengeworpen gekregen. In de afgelopen jaren is daarin een kentering ontstaan. Verzekeraars hebben, zo lijkt het, het beroep op overmacht ontdekt en maken daar gretig gebruik van.
Dat de politie van een verkeersongeval vaak geen proces-verbaal meer opmaakt en ook geen ongevallenanalyse doet, maakt een beroep op overmacht succesvoller. Dat de bewijsrechtelijke positie van het slachtoffer bij gebreke van een proces-verbaal aanzienlijk wordt verzwakt, en soms volledig teniet wordt gedaan, wordt door de politie buiten beschouwing gelaten. Dat het slachtoffer door allerlei bureaucratische regels vaak vele maanden moet wachten tot de politie elementaire gegevens die betrekking hebben op het ongeval verstrekt, maakt de zaak er niet makkelijker op.
Beroep op overmacht
Een beroep op overmacht kan met succes gedaan worden als ‘rechtens aan de bestuurder van de auto geen enkel verwijt gemaakt kan worden’.
In december 2014 heeft de Rechtbank Gelderland in een zaak van een 16-jarige jongen, die door een automobilist is geschept toen hij, donker gekleed, de provinciale weg overstak, helder beschreven wanneer een beroep op overmacht kans van slagen heeft. De rechter heeft daarover het volgende overwogen:
“Wat betreft het criterium, rechtens geen enkel verwijt kan worden gemaakt, gaat het er derhalve niet om of [verweerder] in redelijkheid geen verwijt valt te maken […] of dat menselijkerwijs aan verweerder niets te verwijten valt. Indien in juridisch opzicht aan de verweerder enig verwijt te maken valt, hoe gering ook, faalt het beroep op overmacht. De achterliggende gedachte is dat kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals voetgangers, zoveel mogelijk worden beschermd tegen de aanzienlijke en ingevolge de WAM verplicht verzekerde risico’s die het gebruik van motorrijtuigen in het verkeer voor hen meebrengen en die zich hier hebben verwezenlijkt, tot ontsteltenis van alle betrokkenen.”
Ongevallenanalyserapport
Als de omstandigheden van het ongeval door de politie zorgvuldig onderzocht en vastgelegd zijn en als bij de beoordeling van het overmacht-verweer dit helder verwoorde criterium gevolgd wordt, faalt het beroep op overmacht bijna altijd. Daarvoor is echter een proces-verbaal met een ongevallenanalyserapport onontbeerlijk.
De politiemensen die de situatie ter plaatse beoordelen bedoelen het wel goed, maar zijn vaak juridisch weinig geschoold en soms ook weinig ervaren. Met het beoordelen van de situatie beoordelen zij echter ook ad hoc de aansprakelijkheid. Bovendien besluiten zij vaak om geen proces-verbaal met een ongevallenanalyserapport op te maken, ook al is er sprake van een zeer ernstig ongeval.
De slachtoffers krijgen hiervan uiteindelijk de rekening gepresenteerd met een gehonoreerd beroep op overmacht en afwijzing van de schadeclaim.
De bezuinigingen bij de politie hebben zodoende grote gevolgen voor de positie van de slachtoffers. De enige partij die hier baat bij heeft, is de verzekeraar van de tegenpartij.
Letselschade advocaat Arnhem
Meer informatie? Neem contact op met mr. E. Bige, letselschade advocaat in Arnhem.